Ar-ge harcamalarının kayıtlarda izlenmesi

Mükellefler, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %100’ü oranında hesaplanacak Ar -Ge indirimi tutarını kurumlar vergisi matrahının tespitinde; kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca göstermek şartıyla, kurum kazancından indirim konusu yapabilmektedirler.

Ar-Ge faaliyeti kapsamında değerlendirilecek harcamalar ise ilk madde ve malzeme giderleri ile amortisman ve tükenme paylarıdır. Ar – Ge harcamalarının kurum kazancından indirilebilmesi için mükelleflerin yerine getirmek zorunda olduğu özellik arz eden uygulamalar bulunmaktadır. Mükelleflerin her şeyden önce yapılan harcamaların Ar-Ge harcamaları kapsamında değerlendirilebilmesi için işletmeleri bünyesinde ayrı bir Ar-Ge departmanı kurmaları zorunludur.

Mükelleflerin bu departmana ilişkin Ar-Ge faaliyetleri kapsamındaki harcamalarını 263 – Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı’nda aktifleştirmeleri gerekmektedir. Çünkü 263 Nolu hesap işletmelerde yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzer amaçlarla yapılan her türlü harcamaların aktifleştirilerek izlenildiği hesaptır. Harcamaların tamamının ilgili yıl kurumlar vergisi beyannamesinde kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması bu hesapta aktifleştirilmesine engel değildir.

Mükellefler hesap dönemi içerisinde gayri maddi bir hakka yönelik yaptıkları araştırma ve geliştirme harcamalarının tamamını aktifleştirmek zorundadırlar. Ancak, gayri maddi hakka yönelik olmayan ve Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde aktifleştirilmesi gerekmeyen harcamalar ise doğrudan gider yazılabilir. Buna göre Ar-Ge faaliyetleri sonucu, tescil edilip edilmemesine bağlı olmaksızın gayri maddi hak niteliğinde aktifleştirilmesi gereken bir kıymete ulaşılması halinde aktifleştirilen söz konusu harcamaların 57- Araştırma ve Geliştirme Giderleri sınıflandırması gereğince 5 yılda ve %20 Amortisman oranı ile itfa edilmesi gerekmektedir. Aktifleştirilen bu harcamaların azalan bakiyeler usulüne uygun olarak itfa edilmesinde mümkün bulunmaktadır.

Ancak unutulmaması gereken ister aktifleştirilsin ister doğrudan gider yazılsın ilgili dönemde yapılan Ar – Ge harcamalarının tamamı üzerinden %100 oranında Ar-Ge indirimi ayrıca hesaplanacak ve indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Ayrıca bilindiği üzere bir iktisadi kıymetin Amortismanın tabi tutulabilmesi için işletmede bir yıldan fazla kullanılması, yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması, kullanıma hazır halde bulunması, işletmenin aktifinde kayıtlı olması ve değerinin belli bir tutarın ( 2015 yılı için 800 TL ) üzerinde olması gerekmektedir. Söz konusu amortisman tutarlarının Ar-Ge harcaması olarak değerlendirilebilmesi için iktisadi kıymetlerin münhasıran Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılması ve Ar-Ge departmanı dışında başka faaliyetlerde kullanılmaması gerekmektedir. Bu şartlara uymayan iktisadi kıymetlere ilişkin amortismanların Ar-Ge harcaması olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.

Yukarıda açıklanmaya çalışıldığı üzere Ar-Ge indirimi için harcamaların ve bu harcamalara ilişkin tutulan kayıtların büyük önemi bulunmaktadır. Söz konusu harcamaların doğru tespit edilememesi ve /veya doğru kayıtlarla izlenememesi halinde Ar-Ge indiriminden faydalanılmaması sonucu doğuracağının unutulmaması gerekir.