Belli Bir Tutarın Üzerinde Mal Alan Müşterilere Puan Veya Akaryakıt Çeki Verilmesi

I- GENEL AÇIKLAMA Bilindiği üzere, firmalar; – Satışlarını artırmak, – Sattıkları mallara olan talebi korumak, – Kendilerinin ya da sattıkları ürünlerin reklam ve tanıtımlarını yapmak vb. üzere çeşitli şekillerde promosyon kampanyaları düzenleyebilmektedirler. En çok başvurulan promosyon uygulamalarından birisi de, belirli bir dönemde belli bir tutarın üzerinde alım yapan müşterilere puan veya alışveriş çeki verilerek anlaşma yapılacak yerlerden alışveriş yapılmasının sağlanmasıdır. Bu şekilde müşteriler anlaşmalı yerlere giderek puan veya çek karşılığı alışverişlerini yapmakta, satıcılar ise alışveriş karşılığı faturaları bu müşterilere değil, promosyonu düzenleyen firmaya düzenlemektedirler. Uygulamada, bu şekilde düzenlenen faturaların promosyon kampanyasını düzenleyen firma tarafından gider olarak dikkate alınıp alınamayacağı ve bu faturalar üzerinde gösterilen KDV’lerin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konusunda tereddütlerle karşılaşılmaktadır. Aşağıda, belirtilen şekilde gerçekleştirilen promosyon kampanyalarının giderleştirilip giderleştirilemeyeceği ve bu kapsamda yüklenilen KDV’lerin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konuları incelenecek, Maliye Bakanlığı görüşlerine de yer verilerek kişisel görüşümüz belirtilecektir. II- PUAN VEYA AKARYAKIT ÇEKİ VERİLEREK MÜŞTERİLERİN ANLAŞMALI YERLERDEN ALIŞVERİŞ YAPMALARININ SAĞLANMASI ŞEKLİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN PROMOSYON KAMPANYALARININ GİDER KAYDI VE KDV İNDİRİMİ A- PROMOSYON KAMPANYASININ GELİR/KURUMLAR VERGİSİ MATRAHININ TESPİTİNDE GİDER OLARAK DİKKATE ALINIP ALINAMAYACAĞI 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6’ncı maddesinde; kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içerisinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinde; safi kazancın tespit edilmesi sırasında indirilebilecek giderler sayılmış olup, maddenin (1) numaralı bendinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin safi kazancın tespitinde indirim konusu yapılacağı hükme bağlanmıştır. Bu giderler arasında pazarlama satış ve dağıtım giderleri de yer almaktadır. Çünkü, reklam, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, işletmelerin satışlarını ve buna bağlı olarak da satış hasılatlarını ve karlarını artırmak için yaptıkları en önemli giderlerden birisidir. Genel giderlerin safi kazancın tespitinde indirilebilmesi için, – Yapılan giderin ticari kazancın elde edilmesi ve idamesi arasında doğrudan ve açık illiyet bağının olması, – Gider karşılığında sabit bir iktisadi kıymet iktisap edilmemiş olması, – Giderin kanunen kabul edilebilir nitelikte olması gerekmektedir. Bu mahiyette olmayan giderlerin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün değildir. Promosyon uygulamalarının Vergi Kanunları karşısındaki durumu ile ilgili olarak 50 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nde açıklamalar yapılmıştır. Tebliğde yapılan açıklamalara göre, firmaların iktisadi faaliyetini genişletme, emsal işletmelerle rekabet edebilme, üretim veya satışını yaptıkları mallara olan talebi koruma veya artırma amacıyla piyasadan satın aldıkları veya ithal ettikleri malları promosyon ürünü olarak müşterilere vermeleri işlemi mükellefler açısından pazarlama gideri niteliğini taşımakta olup, bu malların alış bedellerinin Gelir Vergisi Kanununun 40/1. Maddesi gereği gider olarak kaydedilmesi mümkün bulunmaktadır. Promosyon uygulamalarında 50 Seri No.lu KDV Tebliği’nde olduğu gibi malların satılan malın yanında bedelsiz verilmesi ile müşterilere başka bir yerden alışveriş imkanı sağlanması arasında gider yazma yönünden herhangi bir fark bulunmamaktadır. Her ikisi de promosyon uygulaması olup, her ikisinin amacı da, işletmelerin satışlarını ve buna bağlı olarak da satış hasılatlarını ve karlarını artırmaktır. Bu çerçevede; satışların artırılmasına yönelik olarak belirli bir dönemde belli bir tutarın üzerinde mal alan müşterilere puan veya akaryakıt çeki vererek anlaşma yapılan yerlerden alışveriş yapmaları karşılığında alışveriş yapılan yerler tarafından promosyonu düzenleyen firmalar adına düzenlenen faturalarda yer alan bedellerin, işin mahiyeti ve genişliği ile uygun olması şartıyla, pazarlama ve satış gideri olarak kabul edilmesi ve kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Bu konuda Maliye Bakanlığı da aynı görüşte olup, verdiği bir özelgede, “Şirketinizin yem ürünlerinin pazarlanmasına yönelik olarak, belirli bir dönemde belli bir tonajın üzerinde yem alımı yapan müşterilerinize puan veya akaryakıt çeki vererek anlaşma yapacağınız akaryakıt dağıtım firmalarının bayilerinden akaryakıt almaları karşılığında şirketinize düzenlenecek fatura bedellerinin, işin mahiyeti ve genişliği ile uygun olması şartıyla, kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.” Şeklinde görüş bildirmiştir ( 1). – PROMOSYON KAMPANYASI KAPSAMINDA YÜKLENİLEN KDV’LERİN İNDİRİM KONUSU YAPILIP YAPILAMAYACAĞI KDV Kanununun 29/1. maddesinde, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’yi indirim konusu yapabilecekleri hükme bağlanmıştır. Öte yandan, promosyon kampanyalarının KDV karşısındaki durumuna yönelik açıklamaların yer aldığı 50 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde, firmanın yarattığı katma değer içerisinde vergilenen promosyon mallarının müşterilere verilmesi sırasında KDV hesaplanmasına gerek bulunmadığı ve bu ürünler için yüklenilen KDV nin ise prensip olarak indirim konusu yapılması gerektiği açıklanmıştır. Aynı Tebliğde, Kanunun 29/4 maddesindeki yetki çerçevesinde, promosyon ürünü olarak verilen malın (aynı işletmede imal veya inşa edilenler dahil) tabi olduğu KDV oranının; – Satışı yapılan mala ait KDV oranına eşit veya daha düşük oranda olması halinde promosyon ürünü için yüklenilen KDV nin tamamının indirim konusu yapılmasının – Satışı yapılan malın tabi olduğu KDV oranından yüksek olması halinde ise promosyon ürünü için yüklenilen KDV’den, satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısmın indirim konusu yapılmasının, kalan kısmın gelir veya kurumlar vergisi açısından gider veya maliyet olarak dikkate alınmasının, uygun görüldüğü belirtilmiştir. Buna göre, satışların artırılmasına yönelik olarak belirli bir dönemde belli bir tutarın üzerinde mal alan müşterilere puan veya akaryakıt çeki vererek anlaşma yapılan yerlerden alışveriş yapmaları karşılığında düzenlenen faturalarda yer alan bedeller pazarlama ve satış gideri olarak kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabildiğinden, bu faturalarda yer alan KDV’lerin de genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Ancak, bu KDV’lerin indiriminde, KDV’nin tamamının mı yoksa belirli bir kısmının mı indirileceği konusu önem taşımaktadır. 50 Seri No.lu KDV Tebliği’nde yapılan açıklamalara göre, belirli bir dönemde belli bir tutarın üzerinde mal alan müşterilere puan veya alışveriş çeki vererek anlaşma yapılan yerlerden alışveriş yapmaları karşılığında alışveriş yapılan firmalar tarafından promosyonu düzenleyen firmalara düzenlenen faturalarda yer alan malların KDV oranının; – Puan ve çek verilmesine neden olan mal veya hizmetlerin tabi olduğu KDV oranına eşit veya düşük olması (örneğin puan ve çekin alınmasına neden olan satışın % 18 KDV’ye, bu puan ve çeklerle yapılan alışverişlerin % 18 veya % 1 veya 8 KDV oranına tabi olması gibi) halinde, bu faturalarda yer alan KDV’nin tamamının indirim konusu yapılması, – Puan ve çek verilmesine neden olan mal veya hizmetlerin tabi olduğu KDV oranına göre yüksek olması ( Örneğin puan ve çekin alınmasına neden olan satışın % 1 KDV’ye, bu puan ve çeklerle yapılan alışverişlerin ise % 18 veya % 8 KDV oranına tabi olması gibi) halinde ise, bu faturalarda gösterilen KDV’nin puan ve çek verilmesine neden olan satışların tabi olduğu orana isabet eden kısmının (yani, KDV’nin 1/18 veya 1/8’inin), indirim konusu yapılması, kalan kısmının (17/18 veya 7/8’inin) ise kurum kazancının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması gerekmektedir. Bu konuda Maliye Bakanlığı da aynı görüşte olup, verdiği bir özelgede; “Şirketinizin yem ürünlerinin pazarlanmasına yönelik olarak, belirli bir dönemde belli bir tonajın üzerinde yem alımı yapan müşterilerinize puan veya akaryakıt çeki vererek anlaşma yapacağınız akaryakıt dağıtım firmalarının bayilerinden akaryakıt almaları karşılığında şirketinize düzenlenecek faturalarda yer alacak KDV nin (akaryakıt KDV oranının satışını yaptığınız yemin tabi olduğu KDV oranından yüksek olması nedeniylesatışını yaptığınız malın tabi olduğu orana isabet eden kısmının indirim konusu yapılması, kalan kısmının ise kurum kazancının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.” Şeklinde görüş bildirmiştir (2). III- SONUÇYukarıda yapılan açıklamalardan da fark edileceği üzere, satışların artırılmasına yönelik olarak belirli bir dönemde belli bir tutarın üzerinde mal alan müşterilere puan veya akaryakıt çeki vererek anlaşma yapılan yerlerden alışveriş yapmaları karşılığında alışveriş yapılan yerler tarafından promosyonu düzenleyen firmalar adına düzenlenen faturalarda yer alan bedellerin, işin mahiyeti ve genişliği ile uygun olması şartıyla, pazarlama ve satış gideri olarak kabul edilmesi ve kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması, bu faturalarda yer alan KDV’lerin ise indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Ancak, KDV indirimi uygulamasında, KDV’nin tamamının mı, yoksa belirli bir kısmının mı indirileceği konusu önem taşımaktadır. Promosyon kapsamında alışveriş yapılan firmalar tarafından promosyonu düzenleyen firmalara düzenlenen faturalarda yer alan malların KDV oranının; puan ve çek verilmesine neden olan mal veya hizmetlerin tabi olduğu KDV oranına eşit veya düşük olması halinde, bu faturalarda yer alan KDV’nin tamamının indirim konusu yapılması; puan ve çek verilmesine neden olan mal veya hizmetlerin tabi olduğu KDV oranına göre yüksek olması halinde ise, bu faturalarda gösterilen KDV’nin puan ve çek verilmesine neden olan satışların tabi olduğu orana isabet eden kısmının indirim konusu yapılması, kalan kısmının ise kurum kazancının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması gerekmektedir. Maliye Bakanlığı’nın görüşü de bu doğrultudadır.