Elektrik Enerjisi Tüketiminden Alınan Vergi Ve Benzeri Fonlar

Enerji Press DergisiGiriş Günümüzde teknolojik gelişmeler, üretim faaliyetlerinin temel girdisi olan elektrik enerjisinin tüketimi ve buna bağlı olarak da üretiminin hızla artmasını zorunlu kılmaktadır. Hatta bugün dünya ülkelerinde elektrik tüketiminin veya üretiminin boyutu gelişmişliğin ve hayat standardının bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Ülkemizde de dünyadaki gelişmelere paralel olarak elektrik tüketimi ve üretimi hızla artmaktadır. Hızlı artan elektrik tüketimi beraberinde elektrik fiyatlarını ve bu fiyatlara yansıyan vergiyi önemli hale getirmektedir. Çünkü tüketimden alınan vergi, maliyetleri doğrudan etkilemektedir. Söz konusu artış nihai tüketici için ihmal edilir boyutlarda olsa da elektrik enerjisini üretimde kullanan yatırımcılar için büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle de alternatif üretim girdileri ile maliyet karşılaştırmaları yapılabilmektedir. Bu yazımızda elektrik tüketiminden alınan vergi ve fonlar anlatılmaya çalışılacaktır. Elektrik Enerjisi Tüketiminden Alınan Vergi ve Fonlar Elektrik tüketiminde tüketim miktarına bağlı olarak aşağıda belirtilen vergi ve benzeri yasal yükümlükler tahsil edilmektedir Elektrik Tüketim Vergisi TRT Payı Elektrik Enerjisi Fonu Katma Değer Vergisi Elektrik Tüketim Vergisi Elektrik Tüketim Vergisi ile ilgili hükümler, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 35.maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddeye göre elektrik enerjisi tüketenler, elektrik tüketim vergisi ödemekle yükümlüdürler. 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa göre elektrik enerjisi tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluşlar, satış bedeli ile birlikte bu verginin de tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumludurlar. Organize Sanayi Bölgelerinde tüketilen elektrik enerjisinin vergisini organize sanayi bölgeleri tüzel kişiliklerine elektriği temin eden kuruluş öder. Verginin matrahı, elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedelleri hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satış bedelidir. Matraha vergi, fon ve paylar dâhil edilemez. Elektrik Tüketim Vergisinin oranı ise sektörlere göre farklılıklar göstermektedir. Buna göre Elektrik Tüketim Vergisi, imal ve istihsal, taşıma, yükleme-boşaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon haberleşme işlerinde tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden % 1 olarak uygulanırken, bunlar dışında kalan amaçlar için tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden % 5 olarak uygulanmaktadır. Ancak kanun verginin oranını farklı tarifeler şeklinde belirlemek ile kalmamış bazı kuruluşların kullanmış olduğu elektriği, Elektrik Tüketim Vergisinden muaf olarak belirlemiştir. Bu kuruluşlar; Hastane, dispanser, klinik, sağlık ocağı ve merkezleri, Rehabilitasyon, teşhis ve tedavi merkez ve kurumları Sanatoryum, prevantoryum gibi sağlık kuruluşları Düşkünler evi, yetimhaneler ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları ve bunlara bağlı işyerleri gibi sosyal yardım kuruluşlarıdır. Bunun dışında kanun koyucu aşağıdaki elektrik kullanım alanları için de Elektrik Kullanım Vergisini öngörmemiştir. Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık ibadethane olarak kullanılan, Camilerde, Mescitlerde, Kiliselerde, Havralarda, Milletlerarası Panayırlarda, Sergi ve Fuar’larda Bunların giriş yerlerinde ve mal teşhir edilen ve satılan pavyonlarında. Ayrıca doğrudan doğruya elektrik ve havagazı üreten dağıtım ve istihdam müesseselerinde, tüketilen elektrik vergiden müstesnadır. TRT Payı TRT payı, 3093 Sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu’nda düzenlenmiştir. TRT payının matrahı, nihai tüketicinin elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilerin, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere elektrik enerjisi satış bedelidir. TRT payının oranı, yukarıda tanımlanan matrahın %2 sidir. Bu payın matrahına, KDV, diğer vergiler, fon ve paylar ile benzeri kesintiler dâhil edilmemektedir. Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler, TRT Payını faturalarında ayrıca gösterir ve bu payları TRT kurumuna intikal ettirler. Organize Sanayi Bölgeleri tüzel kişilikler, serbest tüketiciler olarak tedarikçilerden katılımcılar için temin ettikleri enerjiye ilişkin olarak TRT kurumuna ayrıca pay yatırmazlar. V- Elektrik Enerjisi Fonu Elektrik Enerjisi Fonuna ilişkin düzenlemeler, 3096 sayılı Kanunun Geçici 4.maddesi ile yapılmıştır. Anlaşmalar gereğince taahhüt edilen yükümlülükleri karşılamak üzere, 28.05.1986 tarihli ve 3291 sayılı kanunun ek 2’nci maddesi gereğince tahsil olunan katkı payı tutarları, Tabii kaynakların veya tesislerin özelleştirilmesi veya işletme haklarının devrinden elde edilen gelirlerden Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenecek miktarda ayrılacak paylar, İrat kaydedilen teminatlar ile şirketlere sağlanan hizmetler karşılığı elde edilen tahsilâtlar, Elektrik Enerjisi Fonundan kullandırılan kredilerin geri dönüşleri ile bu fonun yükümlülüklerinden dolayı verilecek kredilerin geri dönüşleri ve diğer gelirler Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Merkez Saymanlığı hesabına yatırılır ve bütçeye gelir kaydedilir. Bu maddede belirtilen gelirlerin takibi ile yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin her türlü iş ve işlemler Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yürütülür. Oranı %1, matrahı ise elektrik enerjisi satış bedelidir (İletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere). Fon bedeli, nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler tarafından faturada ayrıca gösterilmesi ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Merkez Saymanlığı’na ödenmesi gerekmektedir. VI- Katma Değer Vergisi Elektrik enerjisi tüketimine yansıtılacak KDV, 3065 sayılı KDV Kanunu ile düzenlenmiştir. KDV’nin mükellefi, nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilerdir. Elektrik enerjisi satışında KDV oranı %18olup, KDV’nin matrahı ise; elektrik enerjisi tüketim bedeli, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller, enerji fonu ve TRT payının toplamından oluşur. Faturada hesaplanarak ayrıca gösterilen KDV, mükellefler tarafından aylık dönemler halinde KDV beyannamesi ile beyan edilmektedir. VII- DeğerlendirmeGünlük hayatımızda önemli bir yere sahip olan elektrik enerjisi kullanımı ile özellikle nihai tüketici olarak bizler farkında olmadan değişik oranlarda değişik vergi ve benzeri diğer yasal yükümlülükleri de ödemekteyiz. Yukarıda bu vergilerin matrahlarını oranlarını ve düzenleme şekillerini kısaca açıklamaya çalıştık. Burada bize göre esas olan söz konusu vergi ve diğer yasal yükümlüklerin hepsinin oran ve tutarlarının birbirinden farklı olması, hepsinin farklı kanunlarda düzenlenmiş olması ve hepsinin ayrı kurum veya kuruluşlar tarafından tahsil edilmesidir. Oysa vergilendirmede esas olan tek bir kaynaktan tek bir vergi alınması ve merkezi bütçe içinde belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesidir. Ayrıca Katma Değer Vergisi Kanunu yeniden incelenecek olursa matrahına enerji fonu ve TRT fonunun dâhil olduğu görülecektir. Bu durum ise vergiden vergi tahsil edilmesi durumunu karşımıza çıkarmaktadır. Uzun yıllardır tartışılan, adaletsiz olduğu gerekçesi ile eleştirilen vergiden vergi alınması olayı burada da karşımıza çıkmaktadır. Yapılacak bir yasal düzenleme ile elektrik enerjisi tüketimi üzerinden alınan farklı vergi ve fonların tek bir çatı altında toplanılmasının ve bu şekilde tahsil edilecek verginin, katma değer vergisinin matrahından çıkarılarak, vergiden vergi alınması uygulamasına da son verilmesinin yerinde bir uygulama olduğu düşüncesindeyiz.

Yılmaz Sezer

See Full Bio